Jak powstała obecna Warszawa?

Stare miasto
Przedstawienie przejścia na warszawskim Starym Mieście.
Źródło: http://pixabay.com/pl/stare-miasto-warszawa-stare-ulica-291866/
Autor: Bogsaf

Jak mówimy Warszawa to od razu mamy na myśli obecną stolicę Polski, chociaż część osób wie, że w tym kraju jest o wiele więcej miejscowości o tej samej nazwie. Jeśli nie wierzycie to spójrzcie sobie pod ten adres oraz ściągnijcie specjalny plik. Po przeszukiwaniach można odnaleźć właśnie kilka pozycji o tym mianie. Chciałbym przedstawić bardziej ogólną historię najsławniejszej mieściny, przecież trudno jest zdobyć informacje o wszystkich.

Mity o powstaniu Warszawy

Na początku mam dla Was mit do przedstawienia. Wiadomo, że jak nie było zapisków jak powstała osada to pojawiają się takie historyjki, nie ma innej siły. To co mi wiadomo to są dwie historie i trudno jest prawdziwa albo obowiązująca, przedstawię obydwie, aby nie było, że coś ukrywam.

Pewnego pięknego dnia król Kazimierz Odnowiciel, podążając z Krakowa do Gniezna (jak wiadomo z podania), trafił do ubogiej rybackiej chatki. Głodnego króla przywiódł tam dym i zapach świeżego jedzenia. Rybak opowiedział władcy o swojej sytuacji rodzinnej, gdy ten się posilał. Rybacka rodzina ostatnio powiększyła się o bliźniaki i tutaj pojawił się problem, bo nie było gdzie ochrzcić dzieci. W pobliżu nie było żadnej świątyni. Za wspaniały poczęstunek król chciał płacić gospodarzom złotem, ci natomiast zgodnie ze starym ludowym zwyczajem, zapłaty za gościnę przyjąć nie chcieli. Kazimierz Odnowiciel poprosił więc o jeszcze jedną przysługę, a był to zaszczyt bycia ojcem chrzestnym bliźniaków podczas chrztu, który niedługo zorganizuje. Przed przygotowanym na wzgórzu ołtarzem kapłan nadał na polecenie władcy imiona Wars chłopcu, a dziewczynce – Sawa. Jednocześnie król Kazimierz oświadczył, że od tego dnia Pietrko Rybak, Piotrem Warszem nazywany będzie, królewskim rybakiem, ojcem Warsa i Sawy. Jednocześnie rybak będzie właścicielem rozległej dookoła puszczy, a kiedy wokół zagrody rybackiej osada powstanie, swoim rodowym imieniem nazwę jej nada, którą po wieki nosić będzie.

Natomiast innym mitem jaki jest to brzmi trochę inaczej. Wszystko dzieje się w czasach władcy Ziemomysła, wydaje mi się, że to w czasie pierwszych Piastów. Ziemomysł, władca okolicznych dóbr, polował sobie na zwierzynę, chciał zakończyć dzień i powrócić do najbliższej osad, niestety zagubił się w puszczy. Po dłuższym czasie dotarł do Wisły i tam odnalazł chatkę rybacką, gdzie żył Wars ze swoją żoną Sawą. Małżeństwo przyjęło gościa, który mógł się posilić i przespać. Na następny dzień po śniadaniu władca powiedział słowa w takim sensie: „Nie zawahaliście się przyjąć pod swój dach nieznajomego i uratowaliście go od głodu, chłodu, a może i dzikich zwierząt. Dlatego ziemie te na zawsze Warszowe zostaną, aby wasza dobroć nie została zapomniana”.

Prawdziwa historia powstania Warszawy

Co do prawdziwego powstania to już inna historia, wszystko inaczej się przedstawia. Według przeróżnych zapisków pierwszym miejscem był dwór książąt mazowieckich w Jazdowie, który powstał w XII lub XIII wieku. Niektórzy historycy kłócą się, że warowny gród (który znajduje się w na terenie obecnego Parku Bródnowskiego) zapoczątkował tworzenie warszawskiej historii i datowany jest na IX/X wiek. Na pewno można stwierdzić, że Warszawa powstała najpóźniej do 1300 roku.

Stare Miasto w lusterku
Stare Miasto w odbiciu lusterka.
Źródło: http://pixabay.com/pl/polska-warszawa-stare-miasto-lustro-197671/
Autor: Websi

Początki miasta tak naprawdę mogą potwierdzić bardziej badania archeologiczne, powodem jest to, że nie ma żadnych potwierdzeń na piśmie na tak wczesny okres, jakie podają źródła archeologiczne. Można dopiero przeczytać dokument datowany na 1251 rok, gdzie w akcie biskupa poznańskiego Boguchwała II pojawiła się wzmianka o osadzie rybackiej bądź handlowej. Polegając na zagranicznych pismach to możemy odnaleźć najwcześniejsze potwierdzenie pisemne z 1224 roku z Niemiec, które wspomina o wsi Warszawa.

Miasto może zawdzięczać swoje powstanie też Bolesławowi Krzywoustemu i jego podzieleniu Polski na dzielnicy pomiędzy swoich synów. Przez ten podział wojska broniące polskich ziem były osłabione i wojska litewskie dotarły w 1262 roku do Jazdowa, po oblężeniu zniszczyły pałac. Ta sytuacja zakończyły okres świetności ośrodka handlowo-zbrojnego jeśli chodzi o tą lokalizację, ale powstał 4 kilometry na północ nowy gród książęcy oraz przeprawa przez rzekę. Dzięki temu obecnie w tym miejscu stoi Zamek Królewski.

W okolicach 1300 roku Warszawa dostała prawa lokacyjne, niestety nie zachował się żaden potwierdzający dokument. Natomiast w 1413 roku powtórnie nadał te same prawa Janusz I Starszy, a to świadczyło, że wtedy już obecna stolica Polski była ważnym miastem. Wiadomo, że Warszawę założono na prawie chełmińskim a grupą, która zasiedlała, pochodziła z Torunia i prawdopodobnie byli kupcami ściągniętymi przez Bolesława II. Co do nazwy miejscowości to pierwotnie nazywana była Warszowa (lub Warszewa) i pochodzi od imienia rycerza Warsz (jest to skrót od Warcisław) z rodu Rawów (bądź też Rawiczów). A dodatkowo był właścicielem wsi w XII lub XII wieku, leżącej w obrębie dzisiejszego Mariensztatu.

Rozwój miasta oraz jego znaczenia

Warszawa rozpoczęła się rozwijać i w 1350 roku powstała pierwsza linia murów obronnych a w 1380 już druga. Pod koniec XIV wieku rozpoczyna się budować Nowa Warszawa z całkowicie nowymi władzami. Warszawa dołączyła się dosyć późno do głównych miast, ale dzięki swojemu położeniu mogła szybciej się rozwijać, a po unii z Litwą Warszawa zyskuje nowe, większe znaczenie. Janusz I Starszy w 1408 roku przenosi stolicę województwa z Czerska do Warszawy.

Działo
Działo na murach miasta.
Źródło: http://pixabay.com/pl/armata-zamku-mont-orgueil-warszawa-299366/
Autor: PollyDot

Od drugiej połowy przyszła stolica Polski stopniowo powiększała swoje wpływy i staje się jednym z największych miast mazowieckich. Rozpoczynają napływać ludzie z Prus Królewskich. W 1414 roku pojawiła się pierwsza wzmianka o Żydach oraz ich dzielnicy. Za rządów Bolesława V oraz Konrada III miasto rozwija się dosyć intensywnie jako ośrodek handlowy, dodatkowym atutem jest eksport zbóż do Prus. Jakby jeszcze tego było mało mieścina znajdowała się na szlaku towarowym pomiędzy Litwą, Rosją i Niemcami, co dawało też korzyści płynące w rozwój.

Po wygaśnięciu linii książąt mazowieckich, Warszawa jako największy ośrodek miejski w skali Mazowsza zostaje przyłączona w 1526 roku do Korony Królestwa Polskiego a w 1529 r. stała się stolicą województwa mazowieckiego, przyłączonego do Królestwa właśnie w tym roku. Mieszczaństwo uzyskuje wiele przywilejów i ułatwień podatkowych. Zygmunt August, jak siadł na tron, coraz częściej przebywa w Warszawie, bardziej ze względów polityczno-geograficznych. W 1569 roku na mocy ustaleń sejmu w Lublinie miasto obecna stolica Polski staje się stałą siedzibą walnych oraz od 1573 także miejscem elekcji królów polskich. Do rozbiorów Polski Warszawa miała tylko miano miasta rezydencjonalnego Jego Królewskiej Mości.

Dzięki rozwojowi jurydyków stolica rozwijała się w zastraszającym tempie, że w którymś momencie miasto potrzebowało większej przestrzeni. Za czasów Zygmunta III Wazy centralne miasto Polski zaliczało się do jednych z największych polskich ośrodków miejskich, licząc kilkanaście tysięcy mieszkańców. W II połowie XVI wieku powstała pierwsza wersja wodociągów, a później pojawiły się brukowane ulice, w pewnym sensie dzięki temu życie się polepszyło. Natomiast w 1573 roku powstał most Zygmunta Augusta, który wykańczano jeszcze przez dziesięć lat, a w momencie powstania przeprawa była pierwszą najdłuższą przeprawą w Europie.

Natomiast w 1643 roku powstał jeden z charakterystycznych stołecznych budynków, pałac hetmana Stanisława Koniecpolski, dzisiejsza siedziba Prezydenta Rzeczypospolitej leżąca przy Krakowskim Przedmieściu. W tym samym roku został wystawiony następny charakterystyczny punkt na warszawskiej mapie miasta, została postawiona kolumna Zygmunta, która przetrwała do ataku niemieckiego w 1944 roku.

Lata świetności Warszawy przerwał najazd szwedzki, który przerodził się w okupację, został on nazwany też potopem. Dopiero za czasów panowania Jana III Sobieskiego można zauważyć, że rozpoczął się rozkwit miasta. Wtedy rozpoczęła się rozwijać obecna dzielnica Wilanów, na początku najpierw był szlachecka rezydencja, która z czasem rozpoczęła wyglądać tak jak teraz. Oczywiście budowano też inne miejsca mniej lub bardziej znane przynajmniej dla obecnych warszawiaków.

Niestety pierwsza połowa XVIII wieku nie przyniosła dalszych korzyści, walki o koronę Polski doprowadziły do najazdu szwedzkiego a później do walki Sasów z wojskami polskimi, rosyjskimi, w którym momencie też ze szwedzkimi. Dodatkowo w międzyczasie były serie klęsk, które przyczyniły się do osłabienia koniunktury oraz znaczenia miasta.

Do ciekawych informacji można dodać, że w 1720 roku powstaje pierwszy dom handlowy, którego założycielami są Jakub Malherbe i Jakub Pellison, inną sprawą jest to, że w tym miejscu zaopatrywał się dwór królewski. Natomiast w 1740 roku powstała specjalna Komisja Brukowa, dzięki której powstały mosty nad rzeczkami i rowami melioracyjnymi, melioracja oraz odwodnienie zabagnionych miejsc. Innymi sprawami stało też się brukowanie oraz oświetlanie ulic, które trwało parę lat. W 1747 roku zostaje otwarta największa na ówczesne czasy biblioteka, której założycielami są biskupi Józef Andrzej i Andrzej Stanisław Załuscy.

Od wyborów Stanisława Augusta Poniatowskiego, czyli od 1764 roku, rozpoczęły stacjonować rosyjskie wojska aż do pierwszego rozbioru Polski. Na początku żołnierze mieli wspomóc wybór Stanisława Augusta na władcę, później akurat z innych względów posiadali swoje koszary w stolicy. Dzięki Poniatowskiemu w Warszawie powstały obecny kompleks zwany Łazienkami, wcześniej to był pojedynczy budynek z dużą salą-łaźnią, dopiero po pewnym czasie został rozbudowany. Natomiast w 1765 roku powstał pierwszy stacjonarny teatr zawodowy, zwany obecnie Teatrem Narodowym.

W tym samym roku założono też pierwszą w Polsce Komisję Dobrego Porządku, której obowiązkami należało nadzorowanie finansowanie miasta, kontrola działalności cechów rzemieślniczych i gildii kupieckich. A dodatkowo dzięki tej instytucji rozpoczęto decydowanie o rozplanowaniu przestrzennym miasta oraz rozpoczęto odpowiednią numerację budynków na poszczególnych ulicach. Poniatowski w 1765 roku utworzył w ramach reformy edukacyjnej Szkołę Rycerską, która miała swojej działalności też udział w tworzeniu historii dla naszego kraju. Nawiązując do edukacji to w 1773 roku powstała Komisja Edukacji Narodowej, która na początku miała nazwę Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca. KEN był pierwszą instytucją nie tylko w Polsce, ale też w Europie, która sprawowała władze w tej dziedzinie.

Warszawa pomiędzy rozbiorami a I Wojną Światową

Po rozbiorach Polski w Warszawie panował niezbyt ciekawy nastrój związany z zaborcą, z tego powodu miasto zbytnio się nie rozwijało. Dopiero wieści związane ze zwycięską passą Napoleona Bonaparte przerwało ciąg złych myśli, dzięki temu na czas panowania francuskiego cesarza powstało na krótki okres niezależne państwo polskie, gdzie Warszawa ponownie mogła być stolicą. W 1815 roku wraz z kongresem wiedeńskim powstał twór na podobieństwo kraju związanego z Rosją unią realną (coś gorszego albo podobnego jak był PRL), które przetrwało do 1832 roku. Później zostało wchłonięte przez Imperium Rosyjskie.

Dzięki powstaniu osobnego państwa pojawiły się parowozy, pierwsze na Solcu (cześć stolicy), powstały monumentalne gmachy użyteczności publicznej, swojego powstania doczekał się Teatr Wielki oraz Belweder, z którego później później będą władać całym krajem namiestnicy. W 1816 roku rosyjski car Aleksander I dekretem wskrzesił Uniwersytet Warszawski, który miał na początku tylko pięć wydziałów.

Przez parę następnych lat Warszawa była centrum życia narodowego, dzięki temu powstały i działały przeróżne organizacje patriotyczne, koncentrowała się też konspiracja przeciwko zaborcy oraz rozpoczął się ruch rewolucyjny. W powstaniu listopadowym właśnie w stolicy zrobiony pierwszy krok przeciwko ciemiężycielowi (rozpoczęło się od decyzji oficerów wojskowych), a dodatkowo w trakcie działań tutaj znajdowały się władze powstańcze. W 1831 roku przez około 8 miesięcy trwały walki wokół miasta, których celem nie tylko byli sami powstańcy. Na podstawie obrony na redutę numer 56, znajdującej się na Woli, Adam Mickiewicz napisał wiersz pod tytułem „Reduta Ordona”. Utwór ten z miłą chęcią przeczytałem w czasie szkoły średniej, teraz akurat nie pamiętam co było napisane.

Natomiast w czasie powstania styczniowego Warszawa posiadał znów status miejsca, gdzie przebywali ludzie, którzy dowodzili całym ruchem. 5 sierpnia 1864 roku na stokach Cytadeli Warszawskiej powieszono dowódcę Romualda Traugutta oraz członków Rządu Narodowego. 19 września 1863 roku dokonano nieudanego zamachu bombowego na namiestnika Fiodora Berga, gdzie zrzucono bombę z Pałacu Zamoyskich. W odwecie Rosjanie wypędzili w okolicach 1000 osób, jednocześnie grabiono i niszczono budynek. Z jednego z mieszkań wyrzucono prawdziwy fortepian Fryderyka Chopina, ta sytuacja zainspirowała Cypriana Norwida do napisania swojego utworu pt. Fortepian Szopina.

Upadek obydwu powstań zmieniło sytuację polityczną dal Polaków, przez to władze rosyjskie zniosły Sejm, wojsko polskie i konstytucję, oczywiście konfiskowano majątki, tych groźniejszych dla Rosji wysyłano na Sybir i wprowadzono stan wojenny. W Warszawie dodatkowo zamknięto Uniwersytet i Towarzystwo Przyjaciół Nauk, zbudowano Cytadelę Warszawską, która była twierdzą oraz więzieniem dla patriotów polskich. Pojawiło się też kilka cerkwi, natomiast największym symbolem carskiego panowania był sobór świętego Aleksandra Newskiego, którego budowa zakończyła się w 1912 roku na ówczesnym placu Saskim a obecnym placu Piłsudskiego.

Dopiero w okolicach połowy XIX wieku Warszawa mogła ponownie się rozwijać, stolica powoli zyskiwała znaczenie w kolejach, w latach 70 tego wieku zyskała znaczenie ważniejszego węzła komunikacyjnego. Dzięki kolejnictwu zbudowano most kolejowy, który nazwano Mostem przy Cytadeli, który został dwa razy zniszczony i odbudowany (obydwie wojny światowe) i obecnie można odnaleźć pozostałości, na których postawiony jest most Gdański. Urbanistyka miasta też rozpoczęła się rozwijać, Pałac Saski został przebudowany, powstawał Hotel Europejski, który jest uznawany jako pierwszy większy warszawski hotel. Stanisław Kierbiedź zaprojektował następny warszawski most, który obecnie nadal istnieje, lecz jako część innego, jego filary teraz wspierają most Śląsko-Dąbrowski. Dotkliwie zniszczona Praga po insurekcji kościuszkowskiej, czasach napoleońskich i powstania listopadowego rozpoczęła się odbudowywać. Władze rozpoczęły kampanię zatrzymywania mieszkańców tej dzielnicy i proponowały odszkodowania za spalone mienie, zwolnienia z podatków oraz dawano pożyczki na specjalnych warunkach. W 1881 roku dzięki powstaniu centrali telefonicznej rozpoczęto rozwój telefonizacji.

Uścisk polityczno-kulturalny nie sparaliżował na tyle Warszawy, aby ona rozwijała się gospodarczo. Wybudowano wiele fabryk, gdzie odnalazło pracę około 30 tysięcy ludzi, którzy też wykorzystali ustawę uwłaszczeniową. Przez podwójny pierścień fortów obronnych stolica za bardzo nie mogła poszerzyć swojego terytorium, przez to miasto zostało uważane, że jest najbardziej przeludnionym miastem w XIX wieku. W 1881 roku rozpoczęto budowę najbardziej nowoczesnych na owe czasy wodociągów i kanalizacji, która działa po dziś dzień.

Przez rusyfikację zlikwidowano wiele szkół oraz usunięto język polski z nauczania. Patriotyczne kręgi inteligentów przeciwstawiły się temu i organizowały tajne nauczanie, na wszystkich poziomach edukacji. Warszawa może się też pochwalić tym, że na tajnych spotkaniach pojawiał się ówczesny student weterynarii i prowadził tajne komplety wśród robotników i rzemieślników. Nazywał się Stefan Żeromski.

Warszawa popowstaniowa nie poddawała się wielostronnej działalności władz zaborczych, nadal pozostała stolicą państwowości dawno istniejącego kraju. Jak na Warszawie odbiło się echem skutki krwawej niedzieli w Petersburgu z 22 stycznia 1905 roku mieszkańcy rozpoczęli strajki, co później poskutkowało jeszcze dodatkowo rewolucją przeciwko obłudzie oraz działaniom władz przeciwko ludności.

W 1904 roku powstaje pierwsza duża elektrownia w Warszawie, która miała być reakcją na coraz większe zapotrzebowanie na elektryczność w całym mieście. Dzięki temu powstają pierwsze linie elektrycznych tramwai, natomiast w 1914 roku zostaje oddany do użytku most Poniatowskiego, czasami nazywany też III mostem.

Warszawa podczas I wojny światowej

Wybuch I wojny światowej miał korzystne i zarówno negatywne skutki dla Warszawy. A to z jakiego powodu? Pozytywnie zareagowało warszawska ludność, która utworzyła Komitet Obywatelski, przekształcony przez Rosjan w Centralny Komitet Obywatelski. Ta instytucja zajmowała się na początku sprawami administracyjnymi, dopiero z czasem zdobywała coraz większe kompetencje. Następnymi przyjemne rzeczy to reaktywowano w 1915 roku polskie szkolnictwo, dzięki temu uruchamiano na nowo bądź powstawały warszawskie uczelnie, które obecnie istnieją. Tereny Warszawy powiększyły się z ponad 3 tysięcy arów do 11 tysięcy, co w późniejszym czasie urbanistyka miasta na tym skorzystała. Parę dni po przybyciu Józef Piłsudski otrzymał od Rady Regencyjnej władzę wojskową i cywilną nad stolicą. Dzięki tej decyzji 11 listopada w Polsce jest uznawany jako dzień świąteczny i jest nim Narodowe Święto Niepodległości. Według informacji z Wikipedii ta data jeszcze została ogłoszona jako symboliczna data początku II Rzeczypospolitej. Pozostawiłem wisienkę na koniec. 21 listopada 1915 roku uchwalono, że Warszawa staje się stolicą.

A co z negatywnymi skutkami? Wycofujący się w 1915 roku Rosjanie zniszczyli burząc mosty oraz inne obiekty o znaczeniu strategiczny. Innymi słowy, Warszawa straciła możliwości odpowiedniego działania. A dodatkowo produkcja też została zmniejszona, powodem są zniszczone fabryki. Dzięki takim działaniom można by stwierdzić fakt, że przez takie działania Warszawiacy musieli inaczej działać.

Okres międzywojenny

Po zakończeniu I wojny światowej Warszawiacy w postanowieniach ogólnoświatowych mogli uzyskać wielkie znaczenie. Ich ukochane miasto stało się nie stolicą Państwa, ale też stało się centralnym ośrodkiem administracyjno-handlowym. Niestety dobre humory pogorszyły się z ogólnopolskich powodów, a były nimi zniszczenia wojenne, hiperinflacja, przez to drugie też zubożało społeczeństwo. Mieszające się sprawy polityczno-społeczne ówczesnej Warszawy musiały ustąpić tym, które miały o wiele większe znaczenie, nie tylko w skali polski, ale też Europy. Rozpoczęła się wojna polsko-bolszewicka, a pod Warszawą toczyły się potyczki, z których oczywiście wojska polskie wyszły zwycięsko. Jakby tego było nie dość to jeszcze w 1922 roku zamachowiec zabił pierwszego prezydenta II Rzeczypospolitej, Gabriela Narutowicza. Natomiast w 1926 roku doszło do dwudniowych walk pomiędzy dwoma obozami politycznymi, które później nazwano przewrotem majowym.

W latach 1924 – 1930 Warszawa rozpoczęła powiększać swój majątek, szczególnie dzięki amerykańskiej pożyczce. Wszystko to spowodowało, że jeszcze bardziej rozbudowano infrastrukturę komunalną, czyli wodociągi, kanalizację, sieć gazową oraz komunikację miejską. Stan majątkowy miast powiększył się o nowe budynki mieszkalne i użyteczności publicznej, natomiast produkcja energii elektrycznej wzrosła prawie pięciokrotnie. Na powstałym w 1921 roku warszawskim cywilnym lotnisku ruch lotniczy normalnie działał dopiero od 1925 roku, właśnie dzięki odpowiednim inwestycjom.

Dla niektórych może to co za chwilę napiszę może być naprawdę miłą ciekawostką, bo w 1925 roku opracowano pierwsze plany dla warszawskiego metra oraz zrobiono pierwsze odwierty. Niestety pozostało to w takiej wersji do 1982 roku kiedy została wydana uchwała oraz podpisana umową pomiędzy PRL i ZSRR, na następny rok rozpoczęła się ślamazarna budowa pierwszej linii metra. Pomiędzy pierwszymi planami a ostatnią stacją oddaną do użytkowania minęło około 83 lata, bo stacji Metro Młociny po raz pierwszy postawiono nogę w 2008 roku.

W 1926 roku ruszyła pierwsza warszawska radiostacja o nazwie „Warszawa II”, która wykorzystywała tylko dwa nadajniki. Natomiast od 1931 roku radiostacja „Warszawa I” rozpoczęła nadawać na 90% polskich terenów swoje audycje.

W latach 1929 – 1933 Warszawa przeżyła kryzys rozwojowy z powodu ogólnoświatowej zapaści gospodarczej, przez to też nie można było w odpowiedni sposób działać. W 1934 roku rząd polski zamknął działalność samorządu miejskiego i powołał Stefana Starzyńskiego na stanowisko prezydenta komisarycznego. Starzyński przyjął propozycję i zasiadał na niej do momentu aresztowania go przez Gestapo w październiku 1939 roku. Od początku kadencji prezydent Warszawy chciał ustabilizowania finansowego, rozwój gospodarczy oraz estetyki dla miasta, a dodatkowo chciał zwalczyć biurokrację, protekcjonizm oraz nadmiar kadrowy w urzędach. Na pewno udało się zorganizować tak, że polepszyło się w sprawach finansowo-inwestycyjnych oraz w edukacji dla mieszkańców, powstawały nowe osiedla mieszkalne oraz odbudowywano obiekty zabytkowe. Inne rzeczy jakie zostały zorganizowane to estetyka miasta, która została poprawiona (np. zalesienie parków, skwerów oraz ulic), umacnianie lokalnego patriotyzmu oraz zwiększanie lokalne zainteresowania warszawską urbanistyką.

Za kadencji Starzyńskiego powstał budynek PKO przy ulicy Marszałkowskiej, najwyższy na całą Polskę budynek w momencie zakończenia budowy siedziby towarzystwa ubezpieczeniowego Prudential, w 1932 roku otwarto Instytut Radowy. W latach trzydziestych próbowano wybudować Dworca Głównego, który na ówczesne czasy był najnowocześniejszym dworcem Europy. Natomiast w 1938 roku próbowano swoich działań z telewizją i zakończyło się udanymi eksperymentami.

Okres międzywojenny dla Warszawy był okresem dynamicznego rozwoju gospodarczego miasta. Dodatkową sprawą stało się, że stolica stałą się centrum żydowskiej kultury na całą Europy oraz mieszkało tu największe judaistyczne siedlisko na kontynencie. Dalekosiężne plany nie tylko prezydenta Starzyńskiego przerwała II wojna światowa, która przeszkodziła w dopływie finansowych środków oraz też pokazała jakie mogą być zniszczenia.

Okres II wojny światowej

1 września 1939 roku rozpoczęło się niemieckie bombardowanie Warszawy, które trwało do momentu kapitulacji Warszawy, czyli do 28 września tego samego roku. Prawie cały miesiąc trwały walki o stolicę, na samym początku warszawiacy stawiali opór niemieckim atakom. 7 września rozpoczęła się ewakuacja głównych magazynów wojskowych oraz obydwu szpitali związanych z wojskiem, dodatkowo dołączyło do nich Dowództwo Okręgu Korpusu. Przeciwko chaosowi wojskowej ewakuacji stanął Stefan Starzyński, który utworzył Straż Obywatelską oraz Robotniczą Brygadę Obrony Warszawy.

Pomnik powstańców
Pomnik powstańców.
Źródło: http://pixabay.com/pl/monument-powstanie-warszawa-warsaw-92827/
Autor: sebo106

Przy nieudanym niemieckim ataku z marszu Niemcy stracili 63 czołgów ze 120 rzuconych do walki na same miasto. Przez to 14 września zamknięto niemieckie okrążeni i rozpoczęto ataki przez bombardowania oraz ataki artylerii. Dowódca 8 Armii niemieckie nakazał zniszczenie urządzeń komunalnych Warszawy, w efekcie przestała działać kanalizacja, wodociągi oraz wstrzymano dostawy prądu. Co było dalej? Zabrakło wody, informacji prasowych i 25 września Niemcy rozpoczęli główne natarcie. Do 27 dnia tego samego miesiąca mieszkańcy bronili się i odrzucali każdą niemiecką falę. Z powodów zaopatrzenia i położenia ludności cywilnej podjęto radykalne decyzje i 28 września ogłoszono honorową kapitulację.

W 1939 roku jak Niemcy przejęli Warszawę, wprowadzili prawie natychmiastowo okupację miasta, które straciło status stolicy i weszło w skład Generalnego Gubernatorstwa. Od pierwszych dni niemieckie wojsko stosowało brutalny terror wobec ludności, w pierwszej kolejności przynajmniej wolność straciła elita polityczna i intelektualna, następnie społeczność żydowska i osoby, które były powiązane w jakikolwiek sposób z ruchem oporu. Stosowana pod byle jakim pretekstem odpowiedzialność zbiorowa przyczyniła się do szybkiego zapełnienia wszystkim więzień. Część więźniów wysyłano do obozów koncentracyjnych, gdzie tylko garstka przeżywała, resztę, jaką zabijano, prowadzili do miejsc ustronnych, gdzie nie było postronnych osób. Chociaż część egzekucji prowadzono publicznie, zapewnię na pokaz, proponuję przeczytanie o zbrodni w Wawrze, która jest akurat jednym z przykładów takiego działa. Inny sprawami są też wywożenie na przymusowe roboty do Rzeszy, uliczne aresztowania, bez patrzenia kto kim jest – tak zwane łapanki. Niemieccy żołnierze przy aresztowaniach nie patrzyli na środki i jak była możliwość to zabijali, a w czasie przesłuchać katowali więźniów, chcieli wydobyć jak najwięcej informacji.

Dzięki terrorowi w Warszawie nie tylko działał ruch oporu, ale też pojawiła się tajna działalność edukacyjno-oświatowa, masowe akcje zbrojne oraz sabotaże na przeróżne skale. Dzięki temu w mieście miało swoją siedzibę Polskie Państwo Podziemne, Komenda Główna Armii Krajowej i nawet sowiecka Krajowa Rada Narodowa.

Na terenie stolicy pojawiło się wiele obiektów obozowych, gdzie Niemcy wszystko połączyli pod jedną nazwą obozu koncentracyjnego KL Warschau i wykorzystywali niewolniczą siłę obozowiczów. A dodatkowo dochodziło do ludobójstwa, gdzie zginęło kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców Warszawy. Dodatkowo powstało specjalne getto, które zostało przez niemieckiego okupanta nazwane „Żydowską Dzielnicą Mieszkaniową”, gdzie wprowadzono w około 400 tysięcy Żydów. Z powodu przesiedleń z innych miejsc liczba ta wzrosła o około 60 tysięcy i przez to dzielnica ta stała się największym żydowski skupiskiem na terenie całej Europy. W wyniku zachorowań, głodu oraz warunków bytu do połowy 1942 roku zmarło około 100 tysięcy ludności.

Polacy pomagali uwięzionym Żydom, jednocześnie sprzeciwiając się niemieckiemu rozporządzeniu z października 1941 roku przeciwko pomocy żydowskiej ludności oraz wydostawaniu się ich ze specjalnych stref. 19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w warszawskim getcie, które wywołały dwie organizacje, Żydowska Organizacja Bojowa Mordechaja Anielewicza i Żydowski Związek Wojskowy Pawła Frenkla. Był to akt desperacji przeciwko niemieckiej decyzji o ostatecznej likwidacji ludności getta i wkroczeniu niemieckich oddziałów wojskowych. Po samobójczym ataku obydwie żydowskie organizacje działały dalej na własną rękę bez żadnego dowództwa. Utrzymywały się dosyć długo dzięki polskiej pomocy, ale po stłumieniu oporu niemieckie wojska mordowała ludność żydowską na miejscu albo wywożono. Później tą część miasta zrównano z ziemią.

Co dalej się działo z pozostałą częścią miasta? Warszawiacy musieli dalej żyć według niemieckich reguł, niestety nie wytrzymali i 1 sierpnia 1944 roku na rozkaz generała Tadeusz Komorowskiego wybuchło powstanie warszawskie. Ta akcja była konfrontacją militarną podziemia z siłami silniejszego niemieckiego okupanta, gdzie Warszawiacy mieli ostatnią i najpoważniejszą próbę obrony wizji II Rzeczypospolitej. Ludność angażowała się spontanicznie, dosyć szybko zostało uruchomione radio, prasa oraz pocztę harcerską. Każdy żołnierz i cywil mimo mizernego uzbrojenia miał wielką i niebywałą wolę walki, przez to po kapitulacji miasta w dniu 2 października 1944 roku Niemcy zrównali miasto z ziemią a osoby, które nie mogły uciec zostały wywiezione.

W ramach działań wojennych na terenie Warszawy zniszczono pomiędzy 70 a 85% budowli a ludność została wywożona do obozów koncentracyjnych, uchodźców bądź też do obozów pracy przymusowej. Warszawa nie tylko materialnie została zniszczona, ale ponad połowa mieszkańców zginęła.

Warszawa po II wojnie światowej

3 lipca 1947 roku Sejm Ustawodawczy przyjął uchwałę o odbudowie Warszawy powierzając koordynację Naczelnej Radzie Odbudowy miasta stołecznego Warszawy. Dzięki temu ludność z miłą chęcią powracała do stolicy, niestety przez działania NKWD i aparatu bezpieczeństwa wielu żołnierzy Armii Krajowej nie mogło powrócić do swoich warszawskich pozostałości po mieszkaniu lub domu. Grożono im przeróżnymi więzieniami w mieście oraz w niektórych podwarszawskich miejscowościach.

Powracając do odbudowy samego miasta to w 1945 roku utworzony Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy, władze widząc jak zniszczone jest miasto chciały przenieść stolicę do Krakowa, Łodzi lub też do Poznania. Pomysł upadł z powodów kulturalnych oraz geograficznych i dopiero w 1952 roku w Polskiej konstytucji pojawił się zapis o stołeczności Warszawy. 14 lutego 1945 lutego zostało powołane Biuro Odbudowy Stolicy (w skrócie BOS), które chciało na początku zniszczyć wszystkie przedwojenne zabytki i rozpocząć na nowo budować przestrzeń w Warszawie, dzięki wielu wpływowym osobom pozostawiono tyle zabytków na ile można było sobie pozwolić. Dalsze plany socjalistycznych władz, jeśli zostały zmienione to tylko w części, aby zachować jakikolwiek porządek.

W latach 1947 – 1949 zrealizowano największą inwestycję urbanistyczną stolicy, Trasę W-Z wraz z tunelem przebitym pod Miodową i Krakowski Przedmieściem. Trasa wcześniej łączyła tylko dzielnice Warszawy, w międzyczasie przejeżdżają nią turystyczne linie tramwajowe, a teraz jest częścią wojewódzkiej drogi. Budowano w stylu socjalistycznym wiele budynków, w tym Pałac Kultury i Nauki oraz Stadion Dziesięciolecia. Pierwszy wykończono w 1955 roku a drugi wybudowano w tym samym roku. Znaczącym etapem, który pozostawiono na sam koniec było odbudowanie Zamku Królewskiego, w tym celu powołano w 1971 roku specjalny Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego. Odbudowa budowli zakończyła się w 1974 roku, natomiast do 1988 roku trwały prace wykończeniowe i wyposażanie wnętrz.

Obecna Warszawa to zupełnie inne miasto niż te tuż przed II wojną światową. A to z jakiego powodu? A z tego, że w czasie odbudowy użyto innego oświetlenia, inaczej ułożono ulice, budynki oraz inaczej je wykończono. Innymi czynnikami zmieniającymi wartości są też inne ułożenia komunikacyjne oraz znaczenie ulic dla obecnego ruchu nie tylko pojazdów, ale też dla zwykłych ludzi i turystów.

Rozwój gospodarczy samej Warszawy rozpoczął się w latach 50, kiedy to najważniejsze miejsca na mapie stolicy zostały już wybudowane albo odrestaurowane na tyle, żeby móc się rozwijać. Z czasem oczywiście powstają następne punkty, gdzie można na spokojnie żyć i rozwijać się, wreszcie gospodarczo stolica rozpoczęła działać.

Niestety po pewnym czasie układ polityczny rozpoczął słabnąć i w marciu 1968 roku na Uniwersytecie Warszawski pojawił się strajk młodzieży akademickiej, gdzie do akcji wkracza Służba Bezpieczeństwa, milicja oraz stworzony „aktyw robotniczy”. Po tych wydarzeniach rozpoczyna się kryzys polityczny ówczesnej Polski.

Do momentu obalenia komunizmu w samej Warszawie jeszcze wybudowano wiele rzeczy. W 1974 zostaje oddana Trasa Łazienkowska oraz Dworca Centralnego, dzięki tym inwestycjom w samym mieście jest lepsza funkcjonalność. Powstają też zakłady przemysłowe, na przykład FSO, huta Warszawa, tutaj znajdują się centrale największy firm, nie będę wymieniał firm, bo z czasem zmieniają się decyzje wszelakich zarządów i każdego dnia może być inaczej.

Ciągnąc dalej historię o Warszawie to można natknąć się na informacje, że 13 grudnia 1981 roku w budynku koszar pułku łączności Wojsk Obrony Powietrznej Kraju w okolicach 3:30 nagrano oświadczenie generała Jaruzelskiego o wprowadzeniu stanu wojennego. Nagranie oczywiście wyemitowano kilka godzin później. Przez tą decyzję zawieszono działalność organizacji społecznych, wprowadzono ograniczenia poruszania się oraz wyłączono wszystkie połączenia telefoniczne. Po ponad roku, 18 grudnia 1982 roku, Sejm PRL uchwalił zawieszenie stanu wojennego, a przez tą decyzję władze miały większe możliwości w łamaniu praw obywatelskich.

Dzięki tej decyzji w maju 1983 roku w Warszawie na jednym z komend MO pobito Grzegorza Przasmyka, syna działaczki Barbary Sadowskiej. A w czerwcu 1984 roku pojawił się protest przeciwko władzy i prześladowaniu opozycji, który wyróżnił się tym, że 50% obywateli z możliwością głosowania nie poszło na wybory Rad Narodowych. 19 czerwca 1988 roku w warszawskich wyborach komuniści przegrali. Nie tylko dzięki temu pomiędzy 6 lutym a 5 kwietnia 1989 roku odbyły się obrady „Okrągłego Stołu”.

Po przegranej PRL-u i rozpoczęciu transformacji Polski Sejm uchwalił dla Warszawy uchwały o ustroju Warszawy. Każde z nich wprowadziło nowe sposoby działania samego miasta. 27 kwietnia 1990 roku w demokratycznych wyborach warszawiacy mogli wybrać swoich przedstawicieli do siedmiu gmin-dzielnic. W 25 marca 1994 roku można już wybierać przedstawicieli 11 niezależnych gmin. Dzięki następnej ustawie warszawskiej w 2002 roku Warszawa stała się jedną stałą gminą miejską na prawach powiatu i dzięki temu zniszczono powstały chaos z wcześniejszych publikacji sejmowych.

Widok na Warszawę
Widok na Warszawę.
Źródło: http://pixabay.com/pl/warszawa-polska-city-miejskich-77754/
Autor: tpsdave

Pomimo ciągłych zmian legislacyjnych po 1989 roku Warszawa rozwijała się i był ciągły wzrost gospodarczo-inwestycyjny. W kwietniu 1995 została oficjalnie otwarta pierwsza linia Metra, chociaż budowa całej nitki nie została ukończona, dopiero w 2008 roku ostatnia stacja ujrzała możliwość wpuszczenia pierwszego pasażera. W październiku 2009 roku władze stolicy podpisały kontrakt na centralny odcinek drugiej linii podziemnej kolejki.

Po 19990 roku powstało wielkie boom budowlane, dzięki temu miasto stało się ważnym ośrodkiem finansowym, siedzibą inwestorów krajowych i zagranicznych. Zostało dosyć dużo wpompowanych pieniędzy w miasto, zbudowano oczywiście metro, przebudowano Stadion Narodowy i lotnisko im. Fryderyka Chopina, powstało Muzeum Powstania Warszawskiego, obwodnica Warszawy. Do tego jeszcze doszło odbudowanie historycznej zabudowy Placu Teatralnego, renowacja Krakowskiego Przedmieścia.

Podsumowanie

Chciałem Wam w tym tekście przedstawić na szybko całą historię Warszawy, nie wiedziałem, że powstanie dosyć długi wpis. Jedynie mogę mieć satysfakcję, że przeczytaliście go w całości i mieliście małe natchnienie do dalszego poznawania niektórych zagadnień związanych z tym miastem. Spodziewajcie się, że mogą pojawić się następne teksty związane ze stolicą, rozmyślam po prostu nad utworzeniem cyklu o samym mieście bądź o wydarzeniach z nim związanych. Jeszcze nie mam pomysłów co będzie tworzone, do tej pory nawet nie stworzyłem ogólnej listy, może powstanie i będziecie może o tym wiedzieć. Żartuję, jak coś takiego napiszę to na pewno nie ujawnię, pozostawię dla siebie i ewentualnie podpowie mi moja żona co będzie ciekawsze na daną chwilę.

Pojęcia

Jazdów jest to drugi gród z terenów obecnej Warszawy związany ze stolicą oraz późniejsza siedziba książąt Mazowieckich.

Bródno – obecnie jedna z warszawskich dzielnic. Wcześniej znajdował się pierwszy warszawski gród obronny powstały w IX albo X wieku.

Prawo chełmińskie – jest to zmienione prawo magdeburskie związane z osiedlaniem się i budową miast. Obowiązywało ono na Pomorzu, Prusach, Mazowszu, Warmii i Podlasiu a do tego dzięki zarządzeniu Kazimierza Jagiellończyka od 1476 obowiązywało wszystkich mieszkańców Prus Królewskich.

Jurydyka jest to osada, a rzadziej enklawa, przylegająca do terenów miejskich lecz na jej terenie nie obowiązują prawa danego miasta. Jurydyki istniały od średniowiecza lecz przeżywały swój rozkwit w XVI wieku i od tamtej pory rosła ich liczebność. Właścicielami jurydyk była szlachta lub Kościół. W miejscach takich powstawały struktury konkurencyjne wobec ich miejskich odpowiedników, nie skrępowane przepisami i ograniczeniami miejskimi.

Unia realna jest to związek przynajmniej dwóch państw polegający na działaniu wspólnych instytucji państwowych. Państwa członkowskie tworzą w ramach unii realnej jeden podmiot prawa międzynarodowego, najczęściej jako jedno państwo.

Bibliografia

1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Warszawy – jest to pierwszy tekst, z którego skorzystałem i wykorzystanie go jako podstawy do rozwinięcia całej historii;

2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Metro_w_Warszawie – trzeba było dowiedzieć się na temat metra jako ciekawostek;

3. http://www.warszawa.com/cmarter.asp?doc=1508 – trochę informacji uzyskałem z tej strony, ale to jest niewiele;

4. http://www.warsawtour.pl/o-warszawie/historia-1402.html – na samej stronie trochę posiedziałem, ale tak naprawdę to uzupełniłem aktualną historię Warszawy z tego;

5. http://pl.wikipedia.org/wiki/Warszawa – trochę dodatkowych informacji też się stąd pojawiło, chociaż jest bardziej o mieście niż o jego historii;

6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Jazd%C3%B3w – informacje na temat pierwszych miejsc związanych z Warszawą;

7. http://pl.wikipedia.org/wiki/Br%C3%B3dno – trochę informacji o jednej z obecnych dzielnic Warszawy trzeba było Wam udostępnić;

8. http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_che%C5%82mi%C5%84skie – źródło informujące na temat prawa chełmińskiego związanego z powstawaniem miast;

9. http://pl.wikipedia.org/wiki/Jurydyka – następna definicja, która wpada do ogólnego opisania w tekście;

10. http://pl.wikipedia.org/wiki/Komisje_Dobrego_Porz%C4%85dku – trochę informacji na temat Komisji Dobrego Porządku;

11. http://pl.wikipedia.org/wiki/Unia_realna – w celu omówienia Wam kilku informacji o unii realnej;

12. http://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia_w_Wawrze – informacje na temat zbrodni w warszawskiej dzielnicy Wawer i co dokładnie się działo.