Co się przyczyniło do podziału Polski na dzielnice przez Bolesława Krzywoustego?

Każda osoba uczęszczającą na lekcje historii w podstawówce, gimnazjum oraz w szkole średniej uczyła się, że w którymś momencie Polska została podzielona na dzielnice poprzez testament jednego z władców Polski. Bolesław Krzywousty – bo o nim mowa – przyczynił się do tego stanu w celu uniknięcia problemów wśród swoich potomków i przez to stworzył podział dzielnicowy Polski.

Zanim pojawił się testament Bolesława Krzywoustego

Zanim Bolesław Krzywousty spisał swój testament przeżył wiele, część wydarzeń było naprawdę dobrych, ale też sporo nieprzyjemnych. Jednym z nich była walka o tron Polski i sprawa ta udowodniała Bolesławowi, że tak naprawdę ma tyle synów, że będzie powtórka z rozrywki po jego śmierci. W celu uniknięcia walk specjalnie spisał dokument potwierdzający kto co otrzymuje i co mają czynić.

Ojciec Bolesława, Władysław Herman podzielił Polskę na trzy dzielnice. Mazowsze dał sobie,natomiast Bolesławowi Krzywoustemu przekazał Małopolskę i Śląsk, Wielkopolska i Kujawy przypadła Zbigniewowi, bratu Bolesława. Natomiast doszło pomiędzy braćmi do walki o władzę całkowitą nad państwem, którą wygrał Krzywousty. Zbigniew w tej sytuacji poprosił o pomoc Cesarstwo Niemieckie, które szukało korzyści i postanowiło mu pomóc. Pomoc była jednak nieskuteczna a atak został odparty. A to przyczyniło do umocnienia się sytuacji politycznej w kraju.

Podział dzielnicowy Polski, czyli moment spisania testamentu i to co było w nim ustanowione

Tak jak opisałem chwilę temu to Bolesław Krzywousty w swoim życiu doświadczył walki o tron Polski. Na tym się jednak nie skończyło, musiał też utrzymać na tym stanowisku. Natomiast spisując testament Bolesław Krzywousty tuż przed swoją śmiercią chciał zapobiec walkom pomiędzy swoimi synami, takim jakie miały miejsce pomiędzy nim a Zbigniewem, a do tego chciał zapewnić jeszcze ojczyźnie sprawną władzę. Zorganizował wiec, którego uczestnicy mieli dopilnować przestrzegania jego zasad.

Głównymi postanowieniami testamentu było:

1. Podzielenie dzielnic pomiędzy synów:

• Władysław, który dostał Śląsk,
• Bolesław – dostał Mazowsze z Kujawami,
• Mieszko – Wielkopolska,
• Henryk – dostał Ziemię Sandomierską,
• Kazimierz jest najmłodszym synem Bolesława Krzywoustego oraz nie otrzymał dzielnicy, ponieważ przed spisaniem testamentu jeszcze nie było go na świecie.

2. Dzielnice były dziedziczne przez potomków synów Bolesława.

3. Właściciele dzielnicy nie mogli ze sobą walczyć.

4. Ziemia Krakowska i łężycko-sieradzka były nazywane dzielnicą senioralną. Władzę nad nią miał sprawować najstarszy książę, zwany też seniorem, z rodu Piastów. Senior poza dodatkową ziemią również stawał na czele Polski, sprawował rolę reprezentacyjną kraju, decydował o wojnie i pokoju, mianował biskupów oraz miał zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim.

Tak jak wspomniałem przed chwilą jeden z synów nie otrzymał ziem w testamencie z powodu, że nie był w nim ujęty. Data powstania do tej pory jest kwestią spekulacyjną, bo w żadnym źródle historycznym nawet nie zostało wspomniane kiedy zostaje spisany. Na podstawie informacji oraz faktów historycznych testament Bolesława Krzywoustego został spisany pomiędzy rokiem 1115 a narodzinami Kazimierza w 1138 roku. Chociaż moje przypuszczenia o końcowej dacie może być tak samo słuszna co nieprawdopodobna – powodem jest to, że w czasach średniowiecza nie spisywano dokładnej daty urodzin i zgonu. Przez to też trudno potwierdzić czy syn z ojcem mogli minąć się – śmierć Bolesława być wcześniej niż narodziny Kazimierza. Z tego też powodu historycy wymieniają zdanie o spisaniu dokumentu pomiędzy 1115 a 1118 rokiem, chociaż Karol Maleczyński postawił tezę, że Ustawa sukcesyjna Bolesława Krzywoustego mogła powstać w 1137 roku.

Efekty wprowadzenia testamentu

Pomimo wprowadzonych zasady pokoju wewnątrz kraju nie panował zbyt długo i synowie Krzywoustego dążyli do wojen pomiędzy sobą. Rozpoczął się spór pomiędzy juniorami a seniorem, nie tylko o władzę nad dzielnicą senioralną, ale też nad terytorium nad jakim panowali. Pojawiały się z czasem próby zjednoczenia państwa polskiego pod jednym władcą, lecz nie udało się tego zrobić i pojawiły się zagrożenia zewnętrzne dla Polski w postaci:

1. Krzyżaków, którzy uniezależnili się od Polski i stanęli przeciwko niej (podbili Pomorze),

2. Brandenburgii, która przejęła część polskiego terytorium np. Ziemie Lubuską,

3. Mongołów, którzy nie graniczyli bezpośrednio z Polską, nie chcieli zdobywać ziem, lecz napadali by łupić nasz kraj.

Co pewien czas pojawiały się dowody, że rozbicie dzielnicowe im dłużej trwało tym bardziej ukazywało słabość Polski jako jednego wspólnego kraju. Nie tylko pod względem militarnym mogliśmy być słabsi, ale też pod względem politycznym. W obydwu przypadkach ukazywały się różnice pomiędzy władcami dzielnic oraz ich prowadzenia danego regionu. Z czasem pojawił się problem z prowadzeniem polityki centralnej poprzez władanie jednego z władców jako senior. Pojawiły się problemy z potwierdzeniem bulli czy też odpowiedniego kierowaniem polityką wewnętrzną kraju.

Bibliografia

1. Podział dzielinicowy, rozbicie dzielnicowe – testament Krzywoustego.;

2. Ustawa sukcesyjna Bolesława Krzywoustego;